بسیاری از والدین هنگامی که کودکشان رفتار نامناسبی انجام میدهد بر سر او فریاد می‌زنند. در واقع داد زدن سر کودک هرگز نمی‌تواند به عنوان یک الگوی تربیتی مورد استفاده قرار بگیرد و به مرور زمان می‌تواند تغییرات دائمی و آسیب‌های بارزی در ساختار و عملکرد مغز کودک ایجاد کند. همچنین احتمال ابتلای کودک به اختلالات اضطرابی و رفتاری نیز بیشتر خواهد شد. زمانی که شما برای هدایت کردن کودکتان داد می‌زنید به او میآموزید که بجای استفاده کردن از یک راهکار منطقی، از شیوه‌های افراطی ابراز هیجان استفاده کند چون در این لحظات شما کنترلی بر هیجان خود ندارید. در نتیجه لازم است که ابتدا والدین روش‌های درست تربیتی را آموزش ببینند تا بتوانند به اصلاح و تغییر رفتار کودک کمک کنند. در ادامه این مقاله روش‌های کارآمدی را که می‌توان جایگزین داد زدن کرد معرفی می‌کنیم پس تا انتها همراه ما باشد.
اگر جزو ان دسته از مادرانی هستید که ناگهانی و بخاطر مسایل ریز و درشت بر سر فرزندانتان جیغ و داد میکنید و بعد خیلی زود پشیمان میشوید این توصیه را جدی بگیرید:
_ انچه در فرزندان میبینید در واقع اینه ای از حرکات کوچک و بزرگی است که در طول روز خودتان مقابل او انجام میدهید…
پس اگر فرزندتان راهی را به اشتباه میرود و حرکتی را به غلط انجام میدهد قبل از هرگونه توبیخ و تنبیه او ، انچه را که پیش روی چشمانش انجام داده اید، مرور کنید…
رفتار او می تواند یک نمای عینی یا یک کپی بی نقص از رفتار خود شما باشد !!
پیامدهای داد زدن سر کودک
زمانی که کودکتان کار اشتباهی انجام میدهد و سر او داد می‌زنید، بازداری فقط به دلیل ترس ناشی از داد زدن ایجاد می‌شود، بدون اینکه کودک هیچ شناختی کسب کند. در این شرایط کودک هیج نگرشی نسبت به دلیل اشتباه بودن عملش ندارد. داد زدن بر سر کودک، اثرات بسیار مخربی در ساختار مغزی و بهزیستی روانی او می‌تواند داشته باشد. در شرایطی که شما قادر به مدیریت هیجانات خود نیستید و سر کودک فریاد می‌زنید احتمال این وجود دارد که کلماتی را به کار ببرید که او را تحقیر یا بی‌ارزش کنید و ریشه شرم را در وجود او شکل دهید. به عنوان مثال “تو بچه بدی هستی”.
داد زدن یکی از روش‌های اشتباه تربیتی والدین است که باعث می‌شود مشکلات رفتاری فرزندتان بیشتر شود. فریاد زدن مانند یک چرخه معیوب است که با افزایش مشکلات رفتاری همراه است. در نتیجه مجبور میشوید بیشتر داد بزنید و این چرخه را ناخواسته بیش از پیش تقویت کنید. از جمله مهم‌ترین پیامدهای داد زدن سر کودک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
برای شناخت بیشتر در این زمینه چه جملاتی را نباید به فرزند خود بگوییم را کلیک کنید.
تکرار الگوی رفتاری ناسالم
کودکان تا حد بسیاری انعکاسی از رفتار والدین و فضای تربیتی حاکم بر محیط پیرامونشان هستند. آنها به دقت گوش می‌دهند و عیناً بسیاری از الگوهای رفتاری شما را تکرار می‌کنند. وقتی شما سر کودک داد می‌زنید او ممکن است در برابر شما ساکت شود یا در همان لحظه واکنش مشابهی را نشان ندهد اما از رفتار شما به طور ضمنی این پیام را دریافت می‌کند که هنگام عصبانیت با افراد کوچک‌تر از خود می‌توان چنین رفتاری را نشان داد. از همین رو به احتمال زیادی ممکن است هنگام ناکامی بر سر خواهر یا برادر کوچک خود فریاد بکشد و یا در مدرسه چنین رفتاری را در تعامل با سایر بچه‌ها از خود نشان دهد.
عدم فراگیری مهارت کنترل خشم
مهارت کنترل خشم یکی از مهارت‌های بسیار مهم و تأثیرگذار در روابط بین فردی است که همه افراد به فراگیری آن نیاز دارند. کنترل خشم به ما کمک می‌کند تا بتوانیم احساس عصبانیت که نیرویی عظیم در ما پدید می‌آورد را مدیریت کنیم و نگذاریم این هیجان به رفتار پرخاشگرانه بیانجامد.
برخی افراد فکر می‌کنند که پرخاشگری تنها به اعمال فیزیکی نظیر کتک زدن اختصاص دارد. این در حالی است که هرگونه رفتار مدیریت نشده که با هدف حمله به فرد دیگر انجام شود و به ابراز ناسالم خشم بیانجامد تحت عنوان پرخاشگری تعریف می‌شود. از همین رو رفتارهای کلامی و غیر کلامی نظیر داد زدن، فحش دادن، طعنه زدن و قهر کردن نیز نوعی پرخاشگری محسوب می‌شوند. وقتی هنگام عصبانیت بر سر فرزند خود داد می‌زنید او به درک درستی از مدیریت خشم نمی‌رسد و فکر می‌کند عصبانیت می‌تواند مجوزی برای رفتارهای مخرب باشد. در نتیجه به احتمال بیشتری در کنترل هیجانات خود با مشکل مواجه می‌شود.
دچار شدن کودک به اختلالات اضطرابی
کودکان توانایی بسیار کم‌تری برای درک و پردازش رویدادهای هیجانی دارند. آنها هنگام قرار گرفتن در موقعیت‌های استرس‌زا در مورد چرایی وقوع این رویداد دچار سردرگمی می‌شوند و اگر شدت هیجانات منفی حاکم بر محیط زیاد باشد از نظر روانی در معرض آسیب‌های شدید قرار می‌گیرند. وقتی سر کودک خود داد می‌زنید او در انتخاب بین تصویر مهربان و خشنی که از گذشته و حال شما دارد گیج می‌شود. همین امر می‌تواند فشار روانی زیادی را به او تحمیل کند و منجر به بروز اختلالات اضطرابی شود. این مسئله می‌تواند خود را در دچار شدن به ترس‌های غیر منطقی از اشیا، موقعیت‌های مختلف، کابوس‌های شبانه و سایر اختلالات خواب نشان دهد.
بروز اختلالات رفتاری از پیامدهای داد زدن سر کودک
داد زدن بر سر کودک از جهات مختلف می‌تواند موجب بروز انواع اختلالات رفتاری در کودک شود. برای مثال بسیاری از کودکان نمی‌توانند مستقیماً اضطراب‌های خود را بیان کنند و از طریق مکانیسم برونی‌سازی آن را نشان می‌دهند. در واقع برخی از کودکان مضطرب که در خانه‌هایی با تجربه پرخاشگری زندگی می‌کنند از لجبازی و بدرفتاری‌هایی خود به نحوی برای آرام‌سازی درون و بیان اضطراب‌هایشان بهره می‌جویند. این مسئله به خصوص در پسرها بیشتر دیده می‌شود. شما به جای داد زدن می‌توانید از توصیه‌های زیر استفاده کنید.
به جای داد زدن سر کودک قوانین ثابت وضع کنید
برای تربیت صحیح کودک باید قوانین ثابت و مشخص وضع شود پس متناسب با سن کودک لیستی از قوانین تهیه کنید و هر موقع کودک این قوانین را نقض کرد سریعا او را با پیامدهای رفتارش روبه‌رو کنید. وسوسه‌های خود را برای داد زدن، نق زدن و کلمات منفی که جنبه آموزشی ندارد کنترل کنید، به جای آن از آموزش‌های کلامی استفاده کنید تا کودک متوجه رفتار اشتباه خود شود و بتواند عملکرد بهتری داشته باشد.
کودک را از عواقب منفی رفتارش آگاه کنید
اگر فرزندتان از قوانین پیروی نمی‌کند او را از عواقب اعمالش آگاه کنید. برای این منظور می‌توانید از تکنیک وقفه، گرفتن امتیازات و آموزش‌های منطقی استفاده کنید. به عنوان مثال به او گوشزد کنید که اگر تکالیف خودش را تا قبل از زمان شام انجام ندهد اجازه ندارد تلویزیون تماشا کند. در این صورت شما به او حق انتخاب دادید که به افزایش قدرت تصمیم گیری‌اش کمک می‌کند و در صورتی که تکلیف خود را انجام ندهد لازم نیست فریاد بزنید.
در تکنیک وقفه به محض اینکه کودک رفتاری ناپسند انجام میدهد، او را از محیط تحریک کننده دور میکنید و از او می‌خواهید مدتی در اتاقی که هیچ جنبه تفریحی ندارد باشد. این زمان، به کودک اجازه میدهد به کار اشتباه خودش فکر کند و در آینده قبل از اینکه دوباره آن کار را انجام دهد وقفه‌ای داشته باشد و به پیامد آن فکر کند.
استفاده از پاداش و تقویت کننده های مثبت
اگر برای نقض قوانین، پیامدهای منفی وجود دارد پس برای پیروی از قوانین نیز باید پاداشی در نظر داشته باشید. فرزندتان را برای انجام قوانین تشویق کنید به عنوان مثال بگویید ممنونم که تمام کارهای امروز را به خوبی انجام دادی. به او توجه مثبت داشته باشید تا مجبور نباشد برای جلب توجه تان به کارهای منفی روی بیاورد. اگر فرزندتان مشکل رفتاری دارد به جای داد زدن سر کودک می‌توانید با سیستم پاداش دهی و تکنیک اقتصاد ژتونی روند تغییر یا حذف آن رفتار را سرعت بخشید.
استفاده از جملات هشداری در زمان مناسب
در زمان‌هایی که کودک قوانین را اجرا نمی‌کند و به حرف‌هایتان گوش نمی‌دهد از جملات هشداری “اگر … سپس …” استفاده کنید. به عنوان مثال به او بگویید اگر اسباب بازی‌هایش را جمع نکند اجازه ندارد فردا با آنها بازی کند. در این صورت کودک ضمن اینکه متوجه می‌شود شما جدی هستید در می‌یابد که هر کاری یک پیامدی هم دارد.
- در بیشتر موارد ما به این امید سر بچه‌ها داد می‌زنیم که آنها یاد بگیرند دفعه‌ی بعد بدون داد زدن ما، کاری را انجام بدهند یا ندهند. اما چیزی که واقعیت دارد کاملا برعکس است! یعنی ما به آنها یاد می‌دهیم تا زمانی که سرشان داد نزنیم، جدی نیستیم.
- با جیغ کشیدن و داد زدن سر کودک نمی‌توانید پیام‌تان را مستقیما به فرزندتان منتقل کنید، زیرا بچه‌ها در دفاع از خودشان در برابر یک خطر احتمالی یا خطر واقعی بسیار پرتکاپو هستند و اصل مطلب را از دست می‌دهند، اما اگر با آرامش حرف بزنید، لزومی برای دفاع نمی‌بینند و روی همان چیزی که هدف شماست تمرکز خواهند کرد.
- اگر مدام با داد و تهدید، ترس را در دل فرزندتان ایجاد کنید، اعتماد او به شما آسیب دیده و از بین میرود. به عوارض داد زدن سر فرزند فکر کنید . جای داد زدن، جور دیگری شرایط را کنترل کنید و با حسی از شوخی و همراهی، هشدارهای لازم یا نکات و توصیه‌های‌تان را به او منتقل کنید.
واکنش نشان دادن به یک موقعیت اگر از نگاه فرزندتان،همراه با همدلی و مهربانی باشد، در توده‌ای از مشکلات بعدی ِ بهم گره خورده گرفتار نخواهید شد و فرامین‌تان هم به اجرا درخواهند آمد! - خونسرد ماندن گاهی واقعا سخت است. وقتی پسر کوچک‌تان برای پانزدهمین بار، تمام محتویات کیف دستی‌تان را روی زمین ولو می‌کند، حتما دارد روی اعصاب‌تان راه میرود! اما خونسرد ماندن شما، مطمئنا بازخورد خوبی خواهد داشت و اعتماد فرزندتان به شما سلب نخواهد شد و فرزندی خواهید داشت که به شما اطمینان دارد، از شما نمی‌ترسد، با شما نمی‌جنگد و عاشق شماست.
- اگر وقتی کوچک بودید والدین شما مدام سرتان داد می‌زدند، اجازه ندهید این عادت به زندگی شما هم رخنه کند. شما پدر و مادر عاقل‌تری باشید، در تربیت کودک صبوری را تمرین کنید و عشق‌تان را بروز دهید.
- همچنین وجود نیازهای اساسی در کودکان و برطرف کردن آنها مثل خواب و گرسنگی آنان را شاد ساخته و مجموع رفتارهای کودکان را مناسب می‌سازد. علاوه بر این، در نظر گرفتن برنامه‌های معین به آنان کمک می‌کند تا کمتر مضطرب شوند.
- در برخی مواقع با وجود به کار گرفتن راهکاری برای جلوگیری از بالا رفتن صدا، والدین مجبور به فریاد زدن می‌شوند. در چنین شرایطی معذرت‌خواهی کنید در نتیجه کودکان این نکته مهم را آموزش می‌بینند که تمامی افراد اشتباه می‌کنند و لازم است معذرت‌خواهی کنند.
- همچنین در صورتی که فرزندتان فریاد زد، حد و مرزها را به او یادآوری کرده و گوشزد کنید که داد زدن روشی قابل قبول برای برقراری ارتباط نیست. در صورتی که برای منظم کردن فرزند خود سر او فریاد می‌زنید، می‌توانید تاثیرات منفی آن را در رفتار کودک خود ببینید.
به طور مثال فرزندانتان نیز برای انتقال پیام و منظور خود با صدای بلند صحبت می‌کنند، علاوه بر این، به جای آرام و محترمانه صحبت کردن، سر والدین خود فریاد می‌زنند، رابطه والدین با فرزند ناپایدار و آسیب‌پذیر می‌شود و درنتیجه برقراری ارتباطی سالم با آنان سخت می‌شود و همچنین ممکن است این شیوه رفتاری آنان را از والدین دور کند.
5 دلیلی که هرگز نباید سر کودک مان فریاد بزنیم
عوارض داد زدن بر سر بچه ها
نتایج تحقیقات حاکی از آن است که فریاد زدن، کودکان را به لحاظ رفتارهای فیزیکی و گفتاری خشن‌تر می‌سازد. فریاد زدن به طور کلی نوعی ابراز عصبانیت است، ترس در کودکان را به دنبال داشته و باعث می‌شود آنان احساس آرامش نداشته باشند. همچنین با توجه به این نکته که فریاد زدن بر سر کودکان امر پسندیده‌ای نیست، فریاد کشیدن همراه با استفاده از کلمات و الفاظ نامناسب می‌تواند نوعی آزار و اذیت احساسی و روانی تلقی شود.
۱- فریاد بزرگسالان بچه ها را می ترساند
هر پدر و مادری علاقه مند است که با فرزند خود دوست باشد و در واقع با یک حالت دوستی زندگی را با فرزندش ادامه دهد . آیا ممکن است شما با شخصی که از او می ترسید دوست شوید ؟ در بهترین حالت با بزرگتر شدن فرزند ترس از بین خواهد رفت و در بدترین حالت در تمام سنین بزرگسالی کودکتان این ترس را در وجود خود خواهد داشت.
۲ – عدم اعتماد کودک روابطش را با شما تضعیف می کنند
دانشمندان ثابت کرده اند که فریاد بر سر کودکان مانند تنبیه فیزیکی تاثیر گذار است و ترس از این تنبیه باعث می شود که کودکان به شما دیگر اعتماد نکنند و تمام مسائل را با شما مطرح نکنند ، که در نتیجه باعث تضعیف روابط بین کودک و والدین خواهد شد
۳ – کودکتان اضافه وزن خواهد پیدا کرد
دانشمندان طی مطالعاتی که انجام داده اند دریافتند استرسی که در راستای فریاد بر سر کودکان به وجود می آید باعث انفجار هورمونی و فعالیت های قلبی و عروقی پایین و فرآیندهای التهابی در بدن کودکان می شود
۴ – شخصیت کودکتان بد خواهد شد
داد زدن سر کودک در گذر زمان باعث انتقال خشم از شما به کودکان خواهد شد و این خشم و ممنوعیت ها بی رحمانه در کودکتان رشد می کند تا جایی که در بزرگسالی امکان تبدیل شدن کودک به یک شخص عصبی و حتی یک مجرم را دارد. علاوه بر این در دوران نوجوانی این کودکان مستعد ابتلا به افسردگی هستند
۵ – در آینده کودکتان از میگرن رنج خواهد برد
بزرگسالانی که در دوران کودکی تحقیر شده و توهین به آنها می شود اغلب از میگرن مزمن رنج می برند . تا جایی که این حالات و ترس های کودکان می تواند باعث ایجاد اضطراب و افکار خودکشی برایشان گردد . این تا جایی پیش می رود که بزرگسال ها مجبور می شوند که به یک روانشناس حرفه ای مراجعه کنند
۱- برای خود وقت استراحت در نظر بگیرید: پیش از عصبانی شدن و از دست دادن کنترل و بالا بردن صدایتان خود را کنترل کنید. با ترک محیطی که در آن قرار دارید و کشیدن نفس عمیق خود را آرام کنید.
۲- در مورد احساسات خود صحبت کنید: عصبانیت احساس طبیعی است و در صورتی که به درستی کنترل شود می‌توان از آن نکته‌هایی آموخت. با تایید تمامی احساسات از شادی و هیجان گرفته تا عصبانیت و حسادت می‌توان به کودک آموخت که این رفتارها همگی بخشی از وجود انسان هستند. در مورد احساسات خود با فرزندانتان صحبت کنید و آنان نیز را نیز به انجام این کار تشویق کنید.
۳- با رفتارهای بد فرزندتان آرام اما قاطع برخورد کنید: کودکان در برخی مواقع رفتارهای اشتباه دارند که بخشی از روند رشد آنان به حساب می‌آید. با آنان به شکلی قاطع صحبت کنید که به شأن آنان خدشه‌ای وارد نشود و در عین حال متوجه شوند برخی رفتارها غیرقابل تحمل هستند.
۴- از تهدید کردن خودداری کنید: تنبیه و تهدید کردن باعث به وجود آوردن احساس عصبانیت و درگیری بیشتر می‌شود و در درازمدت مانع از آن می‌شود تا فرزند به یک نظم درونی دست پیدا کند.
